Γιατρός ή κομμώτρια???
Ως μαθητές της τρίτης λυκείου στο πλαίσιο των πανελλαδικών εξετάσεων θα πρέπει από στιγμή σε στιγμή να αποφασίσουμε ποια σχόλη επιθυμούμε. Με αφορμή αυτό το γεγονός λοιπόν, καθώς και μια προσωπική έρευνα με τις επιλογές πολλών μαθητών αποφάσισα να συντάξω αυτό το άρθρο. Μέσα από την έρευνα αλλά και εκμεταλλευόμενη την εμπειρία μου ως μαθήτρια κατέληξα στο ότι οι περισσότεροι νέοι τείνουν να θέτουν ως πρώτες επιλογές διάφορα ΑΕΙ και ΤΕΙ. Αν όμως ρωτήσει κανείς για ποιο λόγο αποφάσισαν αυτήν την επιλογή συχνά δεν θα λάβει ξεκάθαρη απάντηση. Συγχρόνως, στους αντίστοιχους επιστημονικούς κλάδους υπάρχει εμφανής κορεσμός, γεγονός που σε συνδυασμό με την συσσώρευση μαθητών σε αυτούς οδηγεί τελικά στη διόγκωση της ανεργίας των πτυχιούχων η οποία ταλανίζει τις περισσότερες σύγχρονες κοινωνίες προκαλώντας εκρηκτικά προβλήματα που κατακερματίζουν την κοινωνική συνοχή. Εξαιτίας λοιπόν της καθολικότητας του φαινομένου πρέπει να αναζητηθούν οι λόγοι που εξηγούν αυτή τη συμπεριφορά των νέων.
Αρχικά αποτελεί πραγματικότητα το γεγονός ότι οι επαγγελματικές επιλογές των μαθητών επηρεάζονται από τη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος. Συγκεκριμένα, η δυσλειτουργία ή ακόμα και η απουσία ειδικού σχολείου επαγγελματικού προσανατολισμού έχει ως αποτέλεσμα τον κορεσμό ορισμένων επαγγελμάτων ενώ σε άλλα επαγγέλματα δεν υπάρχουν εξειδικευμένα στελέχη. Αυτό συμβαίνει διότι οι νέοι δεν ανακαλύπτουν τις βαθύτερες κλίσεις τους και τα ενδιαφέροντα τους, ούτε πληροφορούνται για επαγγελματικούς κλάδους που σήμερα πολλαπλασιάζονται και οδηγούνται σε λάθος επιλογές λόγω άγνοιας. Άλλωστε, το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα, ιδιαίτερα στη μέση βαθμίδα του προσανατολίζει ούτως ή άλλως τους μαθητές στην επιλογή μιας πανεπιστημιακής κατεύθυνσης ώστε να μπαίνουν από πολύ νωρίς στο σκεπτικό της φοίτησης σε ΑΕΙ και ΤΕΙ. Προσπαθεί να τους πείσει πως στην εποχή της (εξ)ειδίκευσης το λιγότερο που χρειάζεται ένας υποψήφιος επαγγελματίας είναι ένας τίτλος Ανώτατης Σχολής. Έτσι, το πρόβλημα οξύνεται καθώς όλο και περισσότεροι νέοι στοχεύουν στη φοίτηση τους σε κορεσμένες σχολές.
Παράλληλα, εξίσου αρνητικά επιδρά η διαιώνιση στερεοτύπων κατά των χειρωνακτικών επαγγελμάτων τόσο από μαθητές όσο και από τους γονείς τους. Με άλλα λόγια, υπάρχει μια διάχυτη προκατάληψη για τα χειρωνακτικά επαγγέλματα (π.χ κομμωτική ) αλλά και μια αντίληψη ότι επαγγέλματα που σχετίζονται με συγκεκριμένους επιστημονικούς κλάδους προσδίδουν μεγαλύτερο κοινωνικό κύρος και γόητρο, όπως για παράδειγμα ο κλάδος της ιατρικής ή της νομικής. Τέτοιες αντιλήψεις μεταβιβάζουν οι γονείς στα παιδιά, καθώς συνήθως είτε λόγω προσωπικών απωθημένων, είτε λόγω οικογενειακής παράδοσης στρέφουν τα παιδιά τους -συχνά πιέζοντας τα- σε συγκεκριμένα επαγγέλματα. Με αυτό τον τρόπο, η ιδέα ότι το πρόβλημα την ανεργίας καθιστά αναγκαία την απόκτηση τυπικών προσόντων σε μια πνευματική και όχι χειρωνακτική κατεύθυνση μεγιστοποιεί την ανεργία μεταξύ των πτυχιούχων.
Το φαινόμενο αυτό αποκτά μεγάλες διαστάσεις καθώς οι επιπτώσεις του έχουν τόσο ατομικό όσο και κοινωνικό αντίκτυπο, καθώς ο νέος απογοητεύεται και αδυνατεί να εξασφαλίσει ένα ικανοποιητικό βιοτικό επίπεδο. Συγχρόνως συρρικνώνεται η παραγωγικότητα και η αγοραστική δύναμη των πολιτών, με αποτέλεσμα να ελλοχεύει ο κίνδυνος οικονομικής κρίσης. Γι’αυτό το λόγο κρίνεται αδήριτη η ανάγκη αναζήτησης αποτελεσματικών τρόπων αντιμετώπισης της παρούσας κατάστασης και προστασίας των νέων.
Συγκεκριμένα, άμεση ανάγκη αποτελεί ο εκσυγχρονισμός και η αναμόρφωση της εκπαίδευσης σύμφωνα με τις επιταγές της οικονομίας και της κοινωνίας. Αρχικά, το σχολείο έχει ευθύνη να προσφέρει οργανωμένο επαγγελματικό προσανατολισμό, που θα στηρίζεται στις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας, θα παρέχει τεκμηριωμένες πληροφορίες για τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά εργασίας και θα προσανατολίζει τους νέους σε ειδικότητες τις οποίες έχει ανάγκη η αγορά. Ταυτόχρονα σημαντική θεωρείται η αναβάθμιση της τεχνικής εκπαίδευσης, προκειμένου οι νέοι να ενστερνιστούν την ανάγκη ύπαρξης τεχνικών επαγγελμάτων που είναι παραγωγικά για την οικονομία και εξασφαλίζουν τα εχέγγυα της επαγγελματικής αποκατάστασης.
Εκτός από το σχολείο και γενικότερα το εκπαιδευτικό σύστημα, μεγάλο μερίδιο ευθύνης έχει η πολιτεία και η οικογένεια. Προκειμένου να προσφέρουμε στήριξη και προστασία στους ανέργους, πρέπει να προηγηθεί κοινωνική ευαισθητοποίηση σχετικά με το ζήτημα. Η πολιτεία οφείλει να αναπτύξει και να αξιοποιήσει προγράμματα επιμόρφωσης και κατάρτισης των ανέργων αλλά και να εκσυγχρονίσει την οικονομία της χώρας ώστε από τη μία να περιοριστεί το ποσοστό ανεργίας και από την άλλη να ενισχυθεί η εγχώρια οικονομική δύναμη στο πλαίσιο του σκληρού παγκόσμιου ανταγωνισμού. Όσον αφορά την οικογένεια, αυτή έχει χρέος να σέβεται κάθε επιλογή των νέων και να αποφεύγει στερεότυπες αντιλήψεις, καθώς η επιλογή του επαγγέλματος είναι ανάγκη, μια απόφαση ορόσημο στη ζωή του νέου, που ανταποκρίνεται στις προσωπικές του προτιμήσεις και όχι των γονιών του. Αντίθετα, η εργασία δεν θα είναι παραγωγική ή ο νέος είναι πιθανό να προσγειωθεί ανώμαλα λόγω ανεργίας στους κορεσμένους επιστημονικούς κλάδους.
Συμπερασματικά, ενώ η κοινωνία χρειάζεται πρακτικές εξειδικεύσεις και απασχολήσεις, έχει καθιερωθεί ένας ακαδημαϊκός-εκπαιδευτικός μονόδρομος προς τα ΑΕΙ και ΤΕΙ που υπονομεύει και υποβιβάζει κάθε άλλη μορφή επαγγελματικής- πρακτικής εκπαίδευσης, με αποτέλεσμα την αύξηση της ανεργίας των πτυχιούχων. Τελικά, δεδομένου ότι η ανεργία αποτελεί καίριο ζήτημα της εποχής μας, κρίνεται επιτακτική αφύπνιση και η δραστηριοποίηση τόσο των αρμόδιων κοινωνικών φορέων και θεσμών όσο και του ίδιου του ατόμου.
Από μια μαθήτρια της τρίτης τάξης
Ως μαθητές της τρίτης λυκείου στο πλαίσιο των πανελλαδικών εξετάσεων θα πρέπει από στιγμή σε στιγμή να αποφασίσουμε ποια σχόλη επιθυμούμε. Με αφορμή αυτό το γεγονός λοιπόν, καθώς και μια προσωπική έρευνα με τις επιλογές πολλών μαθητών αποφάσισα να συντάξω αυτό το άρθρο. Μέσα από την έρευνα αλλά και εκμεταλλευόμενη την εμπειρία μου ως μαθήτρια κατέληξα στο ότι οι περισσότεροι νέοι τείνουν να θέτουν ως πρώτες επιλογές διάφορα ΑΕΙ και ΤΕΙ. Αν όμως ρωτήσει κανείς για ποιο λόγο αποφάσισαν αυτήν την επιλογή συχνά δεν θα λάβει ξεκάθαρη απάντηση. Συγχρόνως, στους αντίστοιχους επιστημονικούς κλάδους υπάρχει εμφανής κορεσμός, γεγονός που σε συνδυασμό με την συσσώρευση μαθητών σε αυτούς οδηγεί τελικά στη διόγκωση της ανεργίας των πτυχιούχων η οποία ταλανίζει τις περισσότερες σύγχρονες κοινωνίες προκαλώντας εκρηκτικά προβλήματα που κατακερματίζουν την κοινωνική συνοχή. Εξαιτίας λοιπόν της καθολικότητας του φαινομένου πρέπει να αναζητηθούν οι λόγοι που εξηγούν αυτή τη συμπεριφορά των νέων.
Αρχικά αποτελεί πραγματικότητα το γεγονός ότι οι επαγγελματικές επιλογές των μαθητών επηρεάζονται από τη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος. Συγκεκριμένα, η δυσλειτουργία ή ακόμα και η απουσία ειδικού σχολείου επαγγελματικού προσανατολισμού έχει ως αποτέλεσμα τον κορεσμό ορισμένων επαγγελμάτων ενώ σε άλλα επαγγέλματα δεν υπάρχουν εξειδικευμένα στελέχη. Αυτό συμβαίνει διότι οι νέοι δεν ανακαλύπτουν τις βαθύτερες κλίσεις τους και τα ενδιαφέροντα τους, ούτε πληροφορούνται για επαγγελματικούς κλάδους που σήμερα πολλαπλασιάζονται και οδηγούνται σε λάθος επιλογές λόγω άγνοιας. Άλλωστε, το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα, ιδιαίτερα στη μέση βαθμίδα του προσανατολίζει ούτως ή άλλως τους μαθητές στην επιλογή μιας πανεπιστημιακής κατεύθυνσης ώστε να μπαίνουν από πολύ νωρίς στο σκεπτικό της φοίτησης σε ΑΕΙ και ΤΕΙ. Προσπαθεί να τους πείσει πως στην εποχή της (εξ)ειδίκευσης το λιγότερο που χρειάζεται ένας υποψήφιος επαγγελματίας είναι ένας τίτλος Ανώτατης Σχολής. Έτσι, το πρόβλημα οξύνεται καθώς όλο και περισσότεροι νέοι στοχεύουν στη φοίτηση τους σε κορεσμένες σχολές.
Παράλληλα, εξίσου αρνητικά επιδρά η διαιώνιση στερεοτύπων κατά των χειρωνακτικών επαγγελμάτων τόσο από μαθητές όσο και από τους γονείς τους. Με άλλα λόγια, υπάρχει μια διάχυτη προκατάληψη για τα χειρωνακτικά επαγγέλματα (π.χ κομμωτική ) αλλά και μια αντίληψη ότι επαγγέλματα που σχετίζονται με συγκεκριμένους επιστημονικούς κλάδους προσδίδουν μεγαλύτερο κοινωνικό κύρος και γόητρο, όπως για παράδειγμα ο κλάδος της ιατρικής ή της νομικής. Τέτοιες αντιλήψεις μεταβιβάζουν οι γονείς στα παιδιά, καθώς συνήθως είτε λόγω προσωπικών απωθημένων, είτε λόγω οικογενειακής παράδοσης στρέφουν τα παιδιά τους -συχνά πιέζοντας τα- σε συγκεκριμένα επαγγέλματα. Με αυτό τον τρόπο, η ιδέα ότι το πρόβλημα την ανεργίας καθιστά αναγκαία την απόκτηση τυπικών προσόντων σε μια πνευματική και όχι χειρωνακτική κατεύθυνση μεγιστοποιεί την ανεργία μεταξύ των πτυχιούχων.
Το φαινόμενο αυτό αποκτά μεγάλες διαστάσεις καθώς οι επιπτώσεις του έχουν τόσο ατομικό όσο και κοινωνικό αντίκτυπο, καθώς ο νέος απογοητεύεται και αδυνατεί να εξασφαλίσει ένα ικανοποιητικό βιοτικό επίπεδο. Συγχρόνως συρρικνώνεται η παραγωγικότητα και η αγοραστική δύναμη των πολιτών, με αποτέλεσμα να ελλοχεύει ο κίνδυνος οικονομικής κρίσης. Γι’αυτό το λόγο κρίνεται αδήριτη η ανάγκη αναζήτησης αποτελεσματικών τρόπων αντιμετώπισης της παρούσας κατάστασης και προστασίας των νέων.
Συγκεκριμένα, άμεση ανάγκη αποτελεί ο εκσυγχρονισμός και η αναμόρφωση της εκπαίδευσης σύμφωνα με τις επιταγές της οικονομίας και της κοινωνίας. Αρχικά, το σχολείο έχει ευθύνη να προσφέρει οργανωμένο επαγγελματικό προσανατολισμό, που θα στηρίζεται στις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας, θα παρέχει τεκμηριωμένες πληροφορίες για τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά εργασίας και θα προσανατολίζει τους νέους σε ειδικότητες τις οποίες έχει ανάγκη η αγορά. Ταυτόχρονα σημαντική θεωρείται η αναβάθμιση της τεχνικής εκπαίδευσης, προκειμένου οι νέοι να ενστερνιστούν την ανάγκη ύπαρξης τεχνικών επαγγελμάτων που είναι παραγωγικά για την οικονομία και εξασφαλίζουν τα εχέγγυα της επαγγελματικής αποκατάστασης.
Εκτός από το σχολείο και γενικότερα το εκπαιδευτικό σύστημα, μεγάλο μερίδιο ευθύνης έχει η πολιτεία και η οικογένεια. Προκειμένου να προσφέρουμε στήριξη και προστασία στους ανέργους, πρέπει να προηγηθεί κοινωνική ευαισθητοποίηση σχετικά με το ζήτημα. Η πολιτεία οφείλει να αναπτύξει και να αξιοποιήσει προγράμματα επιμόρφωσης και κατάρτισης των ανέργων αλλά και να εκσυγχρονίσει την οικονομία της χώρας ώστε από τη μία να περιοριστεί το ποσοστό ανεργίας και από την άλλη να ενισχυθεί η εγχώρια οικονομική δύναμη στο πλαίσιο του σκληρού παγκόσμιου ανταγωνισμού. Όσον αφορά την οικογένεια, αυτή έχει χρέος να σέβεται κάθε επιλογή των νέων και να αποφεύγει στερεότυπες αντιλήψεις, καθώς η επιλογή του επαγγέλματος είναι ανάγκη, μια απόφαση ορόσημο στη ζωή του νέου, που ανταποκρίνεται στις προσωπικές του προτιμήσεις και όχι των γονιών του. Αντίθετα, η εργασία δεν θα είναι παραγωγική ή ο νέος είναι πιθανό να προσγειωθεί ανώμαλα λόγω ανεργίας στους κορεσμένους επιστημονικούς κλάδους.
Συμπερασματικά, ενώ η κοινωνία χρειάζεται πρακτικές εξειδικεύσεις και απασχολήσεις, έχει καθιερωθεί ένας ακαδημαϊκός-εκπαιδευτικός μονόδρομος προς τα ΑΕΙ και ΤΕΙ που υπονομεύει και υποβιβάζει κάθε άλλη μορφή επαγγελματικής- πρακτικής εκπαίδευσης, με αποτέλεσμα την αύξηση της ανεργίας των πτυχιούχων. Τελικά, δεδομένου ότι η ανεργία αποτελεί καίριο ζήτημα της εποχής μας, κρίνεται επιτακτική αφύπνιση και η δραστηριοποίηση τόσο των αρμόδιων κοινωνικών φορέων και θεσμών όσο και του ίδιου του ατόμου.
Από μια μαθήτρια της τρίτης τάξης